yanardağlar nasıl oluşur ne demek?

Yanardağlar, yer kabuğunun altında bulunan magma adı verilen erimiş kayaçların yer kabuğu üzerindeki yüzeyine çıktığı yerlerdir. Yanardağlar, genellikle tektonik plaka sınırlarında ve okyanus ortasında yer alır.

Yanardağların oluşumu, tektonik plakaların birbirinden uzaklaşması (okyanus ortası yayılım), birleşmesi (dağ oluşumu) veya kayma hareketleri sonucunda yapılabilir. Bu süreçlerde yer kabuğu kırılır ve magma yüzeye çıkmaya başlar.

Yanardağlar, farklı tiplerde magma ve lav akıntıları üretebilir. Eğer magmada yüksek oranda silisyum (Si) bulunursa, volkanik patlamaları tetikleyen yoğun gazlar oluşur. Bu tür yanardağlar yüksek ve dik konik şekle sahip olabilirler. Örnek olarak, İtalya'daki Vezüv ve Japonya'daki Fujiyanardağları bu tip yanardağlara örnektir.

Eğer magma daha az silisyum içeriyorsa, daha sıvı bir formda olacak ve volkanik patlamalar daha az şiddetli olacaktır. Bu durumda lavlar daha akışkan hale gelerek yeryüzüne rahatlıkla yayılabilirler. Bu tür yanardağlar daha sakin ve daha düşük konik şekillerde oluşma eğilimindedirler. Örnek olarak, Hawaii Adaları'ndaki Mauna Loa ve Stromboli Yanardağı bu tür yanardağlara örnektir.

Yanardağlar, patlama ve lav akıntılarının yanı sıra, volkanik gazların atmosfere yayılması, püskürtülen küllerin ve lav akıntılarının çevresel etkileriyle de dikkat çekerler. Yanardağ patlamaları, jeolojik faaliyetlerinin bir sonucu olarak canlılar ve çevre üzerinde önemli etkileri olabilir. Bu nedenle yanardağların hareketleri, bilim insanları tarafından sürekli olarak izlenmekte ve incelenmektedir.